Kunst voor hoofd, hart en ... oren

Luisterwandelingen in Z33

12 oktober 2023

De depots van de Vlaamse musea huizen een schat aan hedendaagse kunst. Uit meer dan 70.000 collectiestukken selecteerde Z33 zo’n 60 werken, die nu te zien zijn in de tentoonstelling This is Us. Al die kunst op één plek in Limburg is een primeur en een troef. Met een terugkomticket krijgen bezoekers de kans om het kunstenhuis een tweede keer te bezoeken. Maar hoe breng je die knappe maar soms ook abstracte en complexe kunst bij verschillende bezoekers? Daar start de uitdaging. Een campagne in het straatbeeld met als teaser ‘Ik zie…ik zie…’ wil de nieuwsgierigheid prikkelen. Eens binnen geef je niet alleen je ogen, maar ook je oren de kost. Verschillende luisterwandelingen staan klaar om je onder te dompelen in de wereld van hedendaagse kunst. Met de stemmen van o.m. Pedro Elias en zijn kinderen Bonnie en Rover, Christina De Witte (Chrostin), Sander De Keere, Gorges Ocloo, Lore Langendries, Joke Timmermans, Danielle Gielen en Willo Gonnissen komen de werken en meningen tot leven.

Kunst voor het hoofd, het hart en …. de oren

Een tentoonstelling leest niet voor iedereen als een boek. Als bezoeker valt je oog op een werk. Na enkele seconden kijken, wandel je verder naar het volgende wat je blik vangt. Dat kan de kunst zijn, het informatiebordje, het gebouw of andere bezoekers. Alles in één bezoek zien en begrijpen is dan ook een utopie, zeker als het om hedendaagse kunst gaat. Adinda Van Geystelen, algemeen en artistiek directeur van Z33: “Wanneer we regelmatig van bezoekers horen: “dit is moeilijk, ik voel me dom, ik snap er niks van,,…” is het onze taak om hiermee aan de slag te gaan want ik wil dat iedereen zich hier welkom voelt. We snappen die reacties, dus vroegen we ons af hoe we de drempels kunnen verlagen. Onze ervaring leert dat tekst hier niet voor iedereen het geschikte middel is. Dit voelt nog te vaak als kennisoverdracht, met één blik om naar de werken te kijken. Wij willen net verschillende emoties en meningen horen, daarin zit de kracht want er zijn geen goede of slechte manieren om naar kunst te kijken.“

Op je sokken kunst kijken

Hoe brengen we kunst naar een breder publiek? Hoe bereiken we zowel gezinnen als meerwaardezoekers? Radiomaker Sven Speybrouck zocht samen met Z33 naar antwoorden. Hieruit groeiden 6 luisterwandelingen, waarvan vier Nederlandstalige, één Engelse en één Franse. Sven Speybrouck: “Met deze luisterwandeling willen we dat een bezoeker het gevoel heeft dat hij/zij in goed gezelschap is. Het moet voelen alsof je thuiskomt, je schoenen aan de deur van Z33 achterlaat en je op je sokken door het huis wandelt.“

Voor de Nederlandstalige versie gaan vier duo’s in gesprek over wat ze zien, denken en voelen bij de kunstwerken. Tijdens de wandeling volg je als bezoeker hun gesprek, over het leven en de kunst. Soms koppelen ze een werk aan actualiteit of jongerencultuur, hun persoonlijk leven en interesses, met het nodige gevoel voor humor. Een andere keer gaat het wat dieper en wordt er conceptueel ingegaan op een werk. In de Franse versie hoor je Philippe Braem (onafhankelijk curator) en Kaer Didier Gosset Benitez (Starflam). Voor het Engelse parcours gaan Kevin Gallagher (assistent curator Z33) en Fabian Flückiger (curator This Is Us) in gesprek.

Vier duo's, oneindig veel perspectieven

Alles kan kunst zijn. Dat wordt duidelijk in het gesprek van de Genkse leraar Willo Gonnissen met Pedro Elias en zijn kinderen Rover (8) en Bonnie (7). De tentoonstelling lijkt tijdelijk een gekke dierentuin, waar apenkloten, drie piepkleine schilderijen van vogels tot hondaan het spit aan bod komen. Zo kan je zelfs van de ogen van Dumbo, Donald Duck of met het stuifmeel van de hazelaar kunst maken. Maar al die dingen stellen niets voor zonder de tomeloze fantasie van de bezoeker. Kunst als kleine toneeltjes.

De Hasseltse fotografe Joke Timmermans en theatermaker Gorges Ocloo lijken wel tegenpolen. Daar waar de ene zich in een archeologisch museum waant, ziet de andere een futuristische avatar die uit de film van James Cameron komt. Wat voor de ene een insect is, lijkt voor de andere op de robot WALL-E of een Afrikaans masker. Dat is wat hen ook verbindt. Je moet kunst niet begrijpen, je moet het niet letterlijk nemen. Laat er vooral verschillende perspectieven op los. Kunst als breinkronkel.

Kunst als trage suiker vat de wandeling van cultuur- en muziekdeskundige Danielle Gielen met radiopresentator Sander De Keere mooi samen. Kleuren vuren het gesprek aan, gaande van het oranje in Ria Pacquées werk, naar de zwarte palmbomen van Peter Rogiers en het oorlogsverleden achter de kunstmatige kleur paars. Maar ook hoe een geel vlak vol pollen leeft en kunstenaars geduldig wachten tot de natuur een kunstwerk geeft.

Sieraadontwerpster Lore Langendries gaat in gesprek met illustratice en cartooniste Christina De Witte (Chrostin). Ze ontdekken samen hun voorliefde voor ronde vormen, hoe je de hand van de maker in kunstwerken voelt én met kunst de wereld (letterlijk en figuurlijk) op zijn kop kan zetten. Maar ook hoe het je ongemakkelijk kan doen voelen. Terloops komen ook de Japanse animatiefiguur My Melody, Donald Duck en Big Brother aan bod.

Kiezen staat vrij

Als bezoeker staat de keuze vrij. Wil je de tentoonstelling graag met de luisterfragmenten bezoeken? Dan polsen we in het begin naar de verwachting: heb je veel of weinig tijd? Wil je je inspannen of ontspannen? Op basis daarvan wordt 1 van de vier verhalen geactiveerd. Ga je liever met de kinderen aan de slag? Dan staat er een kleurrijk geïllustreerd familieparcours klaar. Dit alles kan je in alle rust beleven, zelfs voor een tweede keer. Met één ticket heb je namelijk twee keer toegang tot Z33.